Op het eerste oog zou je het niet zeggen, maar het werk van Wouter Nijland hangt van toevalligheden aan elkaar. Letterlijk. Net als het dagelijkse leven, zijn belangrijkste inspiratiebron. De kunstenaar bepaalt zelf slechts de randvoorwaarden van zijn doeken, zoals formaat en raster. Daarna laat hij alle ruimte aan het toeval. De hellingshoek van een lijn? Daarvoor wordt een greep gedaan in een zwarte emmer met knikkers, die met een graveerstift genummerd zijn van 1 tot 360. Wordt een vlak ingekleurd? Een opgegooide munt, stuiterend over de vloer van zijn atelier, bepaalt het: ja of nee. En als het oordeel ‘ja’ is, moet er nog besloten worden of dat invullen met horizontale of verticale penseelstreken gaat gebeuren. Wederom velt een munt het oordeel. Ook in zijn kleurgebruik speelt het toeval een rol. Hij maakt gebruik van zo’n tien verschillende kleuren olieverf die hij allemaal naar zwart mengt. Op het oog, bij het licht dat op dat moment zijn atelier binnenvalt. Geen zwart is gelijk; het is afhankelijk van bijvoorbeeld de basiskleur, de penseelstreken, de dikte van het opbrengen en het weer buiten. Elk vlak heeft zo zijn unieke tint en het zwart zorgt ervoor dat de kijker niet wordt afgeleid door emoties en associaties die uitgesproken kleuren nu eenmaal opwekken.
Sinds 2006 hanteert Wouter deze werkwijze. Hij doorliep destijds de laatste fase van zijn opleiding aan Academie Minerva in Groningen. Louter zijn eigen ideeën uitvoeren vond hij niet genoeg. Er miste iets. Door er wat groters aan toe te voegen zoals het toeval, universeel en van buiten zijn eigen denkwereld, voelde zijn werk pas compleet. Kunst als het werkelijke leven van alledag. Dromen, wensen, ambities zijn je eigen raamwerk, of ze worden ingevuld en hoe, wordt veelal door toeval bepaalt. Iets groots en moois als de liefde? Toeval. Zelfs een geplande werkdag in zijn atelier, kunnen door een grieperig zoontje of belletje van een vriend met een leuke uitnodiging, heel anders verlopen. Controle is nooit compleet, balans duurt nooit lang. In het leven en dus in zijn werk.
Maar wat is toeval voor Wouter? Hij onderscheidt drie begrippen. Statistiek is volgens hem voor de controlfreaks, het lot voor de religieuzen en het toeval is voor de spelende mens. Voor de mens die zich graag laat verrassen, die bereid is de controle los te laten, maar wel zijn eigen verantwoordelijkheid draagt. Een consequentie van zijn visie en werkwijze is dat elk werk waar hij aan begint, ook wordt afgemaakt. De kunstenaar zelf bepaalt niet of iets goed of fout of mooi of lelijk is. Als kijker kun je heerlijk verdwalen in de ingekaderde toevalligheden van Wouter Nijland. En dat is precies wat hij voor ogen heeft. Serendipiteit vind hij wat dat betreft een intrigerend begrip: door te verdwalen iets anders vinden dan waar je naar op zoek was. Hij las ooit een mooie uitleg van die term: je zoekt naar een speld in een hooiberg en stapt eruit met de boerenmeid.