"Ik speel met voor- en achterkant en met voor- en achtergrond van een schilderij. Wat betekent het als je een schilderij of het proces omdraait?"
Het werk van de veelzijdige Nederlandse kunstenaar Gijs van Lith verandert de verwachtingen en ideeën die een toeschouwer meestal heeft over wat een schilderij kan of zou moeten zijn. Als we de oorsprong van zijn creatief handelen analyseren, zien we dat Van Lith heel dicht komt bij de fundamentele basiskenmerken van action painting, ook bekend onder de naam gestural abstraction of abstract expressionisme. In deze schilderstijl laat de kunstenaar de kleuren spontaan druipen op het doek, smijt ze erop of besmeurt het ermee, in plaats van ze zorgvuldig aan te brengen. Het werk dat hieruit ontstaat benadrukt de fysieke handeling van het schilderen zelf, zoals dat het geval is bij het Amerikaanse Abstract Expressionisme en bij het Tachisme, een schilderstijl in de abstracte kunst die in de jaren veertig en vijftig in Frankrijk is ontstaan en ook wel Informele Kunst wordt genoemd. Hierin wordt het schilderij uitsluitend ervaren als een product van handelingen en materie.
Gijs van Lith richt zijn artistiek onderzoek vooral op het schilderen, maar zijn oeuvre omvat ook sculpturen en installaties. Het creatieve proces, de materiaalkeuze en de beeldstrategie – wat we onder de modus operandi verstaan – spelen een fundamentele rol en vormen het uitgangspunt voor de essentiële ondergrond van iedere nieuwe creatie. Van Lith vindt het doek waarop een schilderij wordt gemaakt even belangrijk als het materiaal waarmee hij schildert. Aspecten als materialiteit, originaliteit van de handeling, de relatie tussen de tijd van handelen en de tijdloosheid van het werk, en de helderheid die het fysiek van het werk krijgt, beslaan ongetwijfeld zijn gehele werk. De laatste jaren heeft zijn schilderwijze zelfs een plastischer dimensie gekregen, waardoor hij op een steeds dynamischer en, qua materiaal, vloeiender manier zijn werk kan creëren, ontwikkelen en ermee om kan gaan. De relatie tussen het proces en het voltooid werk wordt een interactieve dialoog waarin geen voor- of achterkant bestaat.
Voordat zijn werken ontstaan wordt het oordeel vaak opgeschort vanwege een alles overheersende schilderswaas, of, zoals hij het zelf noemt, een “beast mode”, een creatieve staat waarin de kunstenaar zich meer als een beest voelt dat door zijn instinct en intuïtie wordt geleid. Van Lith maakt geen onderscheid tussen weloverwogen handelingen en mogelijkheden, tussen geluk en doelbewuste gebaren. Het resultaat zijn de energieke en dynamische werken die bestaan in een eeuwigdurende open dialoog tussen het bewustzijn en het onderbewustzijn.
Tekst: Domenico de Chirico
–
Gijs van Lith, geboren in 1984, volgt zijn kunstopleiding aan de kunstacademie AKV St Joost in ’s-Hertogenbosch (NL). Na zijn bachelorsdiploma haalt hij enkele jaren later zijn master’s degree aan dezelfde academie en vestigt hij zich als autonoom kunstenaar. Het werk van Gijs van Lith wordt al snel opgemerkt in de artistieke wereld; meerdere malen wordt de kunstenaar genomineerd voor aanmoedigingsprijzen voor jonge kunstenaars en in 2009 wint hij de Thieme Art Young Talent Award. Inmiddels krijgt zijn werk ook internationale bekendheid en wordt het opgenomen in nationale en internationale particuliere en bedrijfscollecties. In 2018 was een monumentale installatie van de kunstenaar te zien in de Kunsthal in Rotterdam en in 2020 is zijn werk te zien in Het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch.